ارزیابی خطر زمین لرزه – گسلش در گستره شهر سرایان (شرق ایران)

شهرستان سرایان در استان خراسان جنوبی، در موقعیت جغرافیایی 33 درجه و 51 دقیقه شمالی و 58 درجه و 31 دقیقه شرقی قرار دارد. گستره این شهرستان در محل تلاقی سه سیستم گسلی، دشت بیاض با روند e-w و سازوکار امتدادلغز چپگرد، سیستم گسل محمدآباد (شامل گسل های دوست آباد، چاهک موسویه و آفریز) با روند n-s و سازوکار راستالغز راستگرد و گسل فردوس با روندnw-se و سازوکار معکوس قرار گرفته است. ساختارهای جوان و فعال در این گستره از سازوکار گسل های فوق تأثیر پذیرفته اند. محاسبه شاخص های ریخت زمین ساختی (پیچ و خم پیشانی کوهستان، سینوسیته رود، نسبت v و نسبت پهنای دره به ارتفاع دیواره ها) در طول گسل فردوس نشان دهنده کمترین مقادیر برای بخش میانی گسل می باشد، این مقادیر بیانگر فعالیت زمین ساختی بالا در بخش میانی گسل فردوس است (محل برخورد این گسل با گسل دشت بیاض و محل شهر سرایان) که با دور شدن از محل برخورد به سمت شمال غرب یا جنوب شرق، از فعالیت گسل کم می شود. تحلیل فرکتالی سیستم گسلی فردوس و همچنین نقشه های هم شدت شکستگی نشان از خطر لرزه خیزی بالا در گستره نزدیک شهر سرایان می باشد. در مطالعات لرزه زمین ساختی در یک گستره 150 کیلومتری از شهر سرایان که بر پایه تحلیل زمین آماری در gis صورت گرفته است، مناطق خطر خیلی بالا تا بالا در این گستره در محل اتصال گسل های دشت بیاض - آبیز و دشت بیاض – فردوس (شهر سرایان) شناسایی شدند. با بررسی لرزه خیزی گسل های فعال منطقه بیشترین شتاب ثقل افقی محتمل بر شهر سرایان، 762/0 شتاب ثقل زمین و ناشی از گسل فردوس با طول حدود 110 کیلومتر و توان لرزه زایی 64/7 ریشتر در فاصله 5 کیلومتری از شهر، محاسبه شده است.